ความรู้พื้นฐานสำหรับช่างเครื่องเย็น
คอมเพรสเซอร์
คอมเพรสเซอร์ หรือ อุปกรณ์อัดแก๊ส คือ ปั๊มที่ทำหน้าที่อัดแก๊สที่ได้จากน้ำยาที่กลายเป็นไอในอีวาปโปเรเตอร์ ให้มีความดันสูงขึ้น ซึ่งขณะเดียวกันอุณหภูมิของแก๊สจะสูงขึ้นด้วยเมื่อได้แก๊สความดันสูงแล้ว จึงจะให้ผ่านไปยังคอนเดนเซอร์ เพื่อระบายความร้อนออกและทำให้แก๊สเหล่านี้กลั่นตัวเป็นน้ำยาเหลวอีกครั้ง หนึ่ง การอัดแก๊สดังกล่าวจะอัดจนกระทั่งอุณหภูมิของแก๊สสูงกว่าอุณหภูมิของสารตัว กลางที่ใช้หล่อเย็น คอนเดนเซอร์ คอมเพรสเซอร์ที่ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ ต้องทำงานโดยมีการสูญเสียความดันจากการรั่วของแก๊สและใช้กำลังงานในการขับ คอมเพรสเซอร์น้อยที่สุด
ซึ่งในปัจจุบัน คอมเพรสเซอร์ มีราคาอยู่ที่ประมาณ30-40%ของราคาเครื่องปรับอากาศทั้งชุด ดังนั้น ควรให้ความสำคัญในการดูแลรักษาคอมเพรสเซอร์ให้มีอายุการใช้งานที่ยาวนานตาม มาตรฐาน เพื่อเป็นการยืดอายุให้คอมเพรสเซอร์ทำความเย็นให้คุณได้ตามอายุการใช้งานที่ สมควรของตัวมันเอง
การแบ่งประเภทของคอมเพรสเซอร์จากลักษณะภายนอกสามารถแบ่งออกได้หลักๆ 3 ประเภท
1.ชนิดปิดสนิท (Hermetic Compressor)
เป็น คอมเพรสเซอร์ที่มีการรวมระบบกลไกและระบบต้นกำลัง(มอเตอร์)ไว้ในชุดเดียว กัน(รูปแบบเป็นก้อน)เชื่อมปิดสนิท ใช้กันแพร่หลายในระบบเครื่องทำความเย็นตามบ้านเรือน เครื่องทำความเย็นในทางพานิช และเครื่องปรับอากาศที่ใช้ในบ้านเรื่อน
2.ชนิดกึ่งปิดสนิท (Semi Hermetic Compressor)
เป็น คอมเพรสเซอร์ที่มีระบบต้นกำลังและระบบกลไกล รวมอยู่ในเปลือกเดียวกัน แต่ไม่มีการเชื่อมปิดหมด จะมีน็อตยึดโครงต่างๆเอาไว้ สามารถถอดออกเพื่อการซ่อมแซมและบำรุงรักษาได้
3.ชนิดเปิด (Open Type)
เป็น แบบที่ตัวคอมเพรสเซอร์แยกออกมา อาศัยสายพานหรือตัวต่อ เชื่อมต่อเพื่อส่งกำลังมาจากระบบต้นกำลังมายังระบบกลไกลในตัวคอมเพรสเซอร์ ซึ่งในที่นี่ จะใช้เป็นมอเตอร์หรือเครื่องยนต์เป็นระบบต้นกำลังในการขับเคลื่อนก็ได้ ขึ้นอยู่กับความต้องการใช้งาน ซึ่งคอมเพรสเซอร์แบบเปิดจะนิยมใช้ในระบบห้องเย็น เครื่องทำความเย็นขนาดใหญ่ หรือที่เห็นได้ชัดคือ ระบบปรับอากาศของรถยนต์
แต่ในที่นี้ผมจะขอ กล่าวถึงคอมเพรสเซอร์แบบปิด เพราะเป็นชนิดที่ใช้ในกันอย่างแพร่หลาย และใช้กันในระบบปรับอากาศและเครื่องทำความเย็นในที่พักอาศัย
คอมเพรสเซอร์ที่ใช้งานในปัจจุบันแบ่งออกได้ตามระบบการทำงานเป็น 3 ชนิด คือ
1.คอมเพรสเซอร์แบบลูกสูบ (Reciprocating Compressor)
2.คอมเพรสเซอร์แบบโรตารี่ (Rotary Compressor)
3.คอมเพรสเซอร์แบบแรงเหวี่ยง (Centrifugal Compressor)
1.คอมเพรสเซอร์แบบลูกสูบ
1.1คอมเพรสเซอร์ แบบลูกสูบมาตรฐาน หมายถึงคอมเพรสเซอร์ ที่มีส่วนประกอบคล้ายกับเครื่องยนต์ กล่าวคือ ลูกสูบของคอมเพรสเซอร์จะเคลื่อนที่ไปในแนวเส้นตรงภานในกระบอกสูบ เป็นการดูดหรืออัดแก๊ส ลูกสูบต่ออยู่กับก้านลูกสูบและเพลาข้อเหวี่ยง
1.2คอมเพรสเซอร์แบบลูกสูบ”สวอชเพลท” เป็นคอมเพรสเซอร์แบบลูกสูบที่มีโครงสร้างต่างไปจาก คอมเพรสเซอร์แบบลูกสูบมาตรฐาน ในแบบสวอชเพลท
2.คอมเพรสเซอร์แบบโรตารี่
2.1คอมเพรสเซอร์ แบบโรตารี่ชนิดใบพัดอยู่กับที่ ประกอบด้วยเพลาลูกเบี้ยวสวมอยู่ในโรเตอร์ ทั้งหมดนี้ประกอบอยู่ในเรือนคอมเพรสเซอร์ โดยจุดศูนย์กลางของเพลาลูกเบี้ยวและคอมเพรสเซอร์จะอยู่ในจุดเดียวกัน ใบพัดสอดและเคลื่อนที่ขึ้นลงอยู่ในช่อง คอมเพรสเซอร์จะสัมผัสกับโรเตอร์ตลอดเวลาด้วยแรงสปริง
2.2คอมเพรสเซอร์แบบ โรตารี่ชนิดใบพัดหมุน ประกอบด้วยเพลาลูกเบี้ยวรูปหน้าตัดเป็นวงกลมบนลูกเบี้ยวจะเจาะเป็นช่องๆ เพื่อให้ใบพัดสวมอยู่ได้ ลูกเบี้ยวและใบพัดติดตั้งอยู่ในเรือนคอมเพรสเซอร์ ซึ่งผิวด้านในเป็นวงกลม แต่ตำแหน่งจุศูนย์กลางของลูกเบี้ยวและเรือนคอมเพรสเซอร์อยู่เยื้องศูนย์กัน โดยระยะที่แคบที่สุดจะเป็ฯระยะผิวนอกของลูกเบี้ยวสัมผัสผิวภายในเรือน คอมเพรสเซอร์พอดี
3.คอมเพรสเซอร์แบบแรงเหวี่ยง
ในการใช้งาน คอมเพรสเซอร์แบบแรงเหวี่ยง จะอาศัยความเร็วในการหมุนใบพัดเพื่อทำให้เกิดแรงดันภายในเรือนคอมเพรสเซอร์ ความเร็วที่ปลายใบพัดอาจสูงถึง 850 ฟุต/วินาทีและความเร็วรอบต่ำสุดที่จะสามารถทำงานได้ประมาณ 3450 รอบ/นาที แต่ถึงอย่างไรก็ตามอัตราส่วนการอัดของคอมเพรสเซอร์แบบแรงเหวี่ยงนี้จะไม่สูง นัก คือ ถ้าเป็นแบบสะเตจเดียวจะมีอัตราส่วนการอัดประมาณ 4.5:1 เท่านั้นเอง ดังนั้นคอมเพรสเซอร์แบบแรงเหวี่ยงจะเหมาะสมที่ใช้ระบบทำความเย็น ที่ต้องการความดันที่แตกต่างระหว่าง อีวาปโปเรเตอร์และคอมเพรสเซอร์ไม่มากนัก ขณะเดียวกันระบบที่ต้องการขับไอน้ำยาที่มีปริมาณมาก จากการวิเคราะห์ที่ใช้งานปรากฎว่าคอมเพรสเซอร์แรงเหวี่ยงจะใช้ได้ดีกับระบบ ทำความเย็นขนาด 150 ตันขึ้นไป
วิธีการต่อวงจรมอเตอร์คอมเพรสเซอร์(compressor motor circuit)
คอมเพรสเซอร์ ที่นิยมใช้ในเครื่องทำความเย็นทั่วไป คือ คอมเพรสเซอร์แบบหุ้มปิด(hermeticcompressor) การต่อวงจรมอเตอร์เพื่อใช้ขับคอมเพรสเซอร์สามารถต่อเพื่อให้เหมาะสมกับ ลักษณะงานที่ใช้ดังนี้
1.แบบ RSIR (resistance start –induction run)
วงจร มอเตอร์คอมเพรสเซอร์แบบ RSIR ทำงานโดยอาศัยรีเลย์ช่วยสตาร์ตชนิดทำงานด้วยกระแส (Current relay) ขณะเริ่มทำงานรีเลย์จะต่อวงจรให้ทั้งขดลวดรันและขดลวดสตาร์ตครบวงจร สร้างแรงบิดมากพอให้คอมเพรสเซอร์เริ่มทำงานได้ หลังจากนั้นรีเลย์จะตัดวงจรเหลือขดลวดรันทำงานเพียงขดเดียว ใช้ได้เฉพาะคอมเพรสเซอร์ขนาดเล็ก เช่น ที่ใช้ในตู้น้ำเย็น ตู้เย็น ขนาดไม่เกิน 1/3 แรงม้า ซึ่งต้องการกำลังทั้งช่วงสตาร์ตและช่วงทำงานปกติไม่มากนัก
2.แบบ CSIR(capacitor start-induction run)
CSIR เป็นการต่อวงจรมอเตอร์คล้ายกับแบบ RSIR ต่างกันเพียงการเพิ่มคาปาซิเตอร์แบบสตาร์ตต่ออนุกรมระหว่างหน้าสัมผัสของรี เลย์และขดลวดสตาร์ตของมอเตอร์ จึงให้แรงบิดในช่วงเริ่มต้นดีกว่าแบบ RSIR ส่วนช่วงทำงานปกติจะทำงานเหมือนกับแบบ RSIR ใช้งานในเครื่องทำความเย็นขนาดเล็กจนถึงขนาด 3/4 แรงม้า
3.แบบ PSC (permanent split capacitor)
การ ต่อวงจรมอเตอร์คอมเพรสเซอร์ แบบ PSC ใช้คาปาซิเตอร์แบบรันต่ออนุกรมโดยถาวรกับขดลวดสตาร์ตของมอเตอร์ คาปาซิเตอร์และขดลวดสตาร์ตจะต้องทำงานตลอดทั้งช่วงสตาร์ตและช่วงทำงานปกติ โดยไมมีรีเลย์มาตัดวงจร ขณะทำงานจึงมีกระแสผ่านทั้งขดลวดรันและขดลวดสตาร์ต ทำให้มีกำลังขับดีกว่าแบบ RSIR และ CSIR ใช้ในเครื่องทำความเย็นและเครื่องปรับอากาศตั้งแต่ขนาดเล็กจนถึง 5 แรงม้า โดยเฉพาะต้องเป็นระบบที่สามารถถ่ายเทความดันระหว่างด้านความดันสูงและความ ดันต่ำ (balance pressure) ได้ขณะคอมเพรสเซอร์หยุดทำงาน เช่น ระบบที่ใช้ capillary tube
4.แบบ CSR (capacitor start and run)
CSR เป็นการต่อวงจรมอเตอร์คล้ายกับแบบ PSC ต่างกันเพียงการเพิ่มคาปาซิเตอร์แบบสตาร์ตต่ออนุกรมกับขดลวดสตาร์ตของ มอเตอร์ โดยมีรีเลย์ช่วยสตาร์ตชนิดทำงานด้วยค่าความต่างศักย์ไฟฟ้า(Potential relay) เป็นตัวตัดคาปาซิเตอร์ไม่ให้ทำงานหลังจากมอเตอร์เริ่มต้นทำงานและหมุนได้ ความเร็วประมาณ 75 % ของความเร็วรอบปกติ เป็นมอเตอร์ที่ใช้กำลังช่วงเริ่มต้นดีกว่าแต่ช่วงปกติจะทำงานเหมือนกับแบบ PSC จึงถูกนำไปใช้กับระบบที่ไม่สามารถ balance pressure ขณะคอมเพรสเซอร์หยุดทำงานได้ เช่น ระบบที่ใช้ลิ้นลดความดันชนิดthermostatic expansion valve
การต่อวงจรมอเตอร์ทั้ง 4 แบบ สามารถเลือกต่อวงจรให้เหมาะสมกับลักษณะงานได้ เช่น จากวงจรพื้นฐานแบบ RSIR สามารถปรับวงจรเป็นแบบ CSIR ได้ถ้าต้องการให้มอเตอร์ขนาดเล็กมีแรงบิดในช่วงเริ่มต้นทำงานดีขึ้น โดยการเพิ่มคาปาซิเตอร์แบบสตาร์ตในวงจร หรือวงจรพื้นฐานแบบ PSC สามารถปรับวงจรเป็นแบบ CSR ได้เช่นเดียวกันเมื่อต้องการให้มอเตอร์ขนาดใหญ่มีแรงบิดในช่วงเริ่มต้นดี ขึ้น โดยการเพิ่มคาปาซิเตอร์แบบสตาร์ตและ potential relay มาต่อในวงจร ซึ่งเขียนเป็นวงจรเปรียบเทียบกันได้ดังรูป
การกำหนดให้มอเตอร์คอมเพรสเซอร์ต้องเป็นไปตามมาตรฐาน
ความเป็นมา
มอเตอร์คอมเพรสเซอร์เป็นอุปกรณ์ที่จำเป็นต้องใช้ในตู้เย็น ตู้แช่ ตู้ทำน้ำเย็น เครื่องขายสินค้าอัตโนมัติ เครื่องปรับอากาศ
และบริภัณฑ์ทำความเย็นอื่นๆ ที่คล้ายกัน ซึ่งใช้กันอย่างแพร่หลายและมีความสำคัญต่อความปลอดภัยของประชาชน เนื่อง
จากเป็นอุปกรณ์ที่อาจมีกระแสไฟฟ้ารั่วได้มากหากมอเตอร์คอมเพรสเซอร์มีคุณภาพไม่ดีพอ ทำให้เกิดอันตรายกับผู้ใช้ขณะ
สัมผัสส่วนที่เป็นโลหะของเครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีกระแสไฟฟ้ารั่ว ดังนั้นเพื่อป้องกันอันตรายที่จะเกิดขึ้นกับชีวิตและความเสีย
หายที่จะเกิดขึ้นกับทรัพย์สินของประชาชน จึงได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดให้ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมมอเตอร์คอมเพรส
เซอร์ต้องเป็นไปตามมาตรฐานเลขที่ มอก.812-2548 โดยจะมีผลบังคับใช้ในวันที่ 23 มกราคม 2551 ซึ่งมีผลให้ผู้ทำ
ผู้นำเข้า และผู้จำหน่ายต้องทำ นำเข้าและจำหน่ายเฉพาะผลิตภัณฑ์ที่เป็นไปตามมาตรฐานเท่านั้น หากฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติ
ตามจะมีโทษตามกฎหมาย
ข้อกำหนดของมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม มอเตอร์คอมเพรสเซอร์ เฉพาะด้านความปลอดภัย
มาตรฐานเลขที่ มอก. 812-2548
ขอบข่าย :
มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมนี้กำหนดคุณลักษณะที่ต้องการด้านความปลอดภัยของมอเตอร์คอมเพรสเซอร์ผนึกสนิท
(hermetic) และกึ่งผนึกสนิท (semi-hermetic) ระบบป้องกันและระบบควบคุม (ถ้ามี) ซึ่งประสงค์ให้ใช้ในบริภัณฑ์
สำหรับครัวเรือนและที่มีจุดประสงค์คล้ายกัน ที่มีแรงดันไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 250 โวลต์ สำหรับมอเตอร์คอมเพรสเซอร์
เฟสเดียว และไม่เกิน 480 โวลต์ สำหรับมอเตอร์คอมเพรสเซอร์อื่น
การทดสอบ :
กำหนดให้มีการทดสอบในรายการดังนี้
คุณลักษณะที่ต้องการทั่วไป
เครื่องหมายและฉลาก
การป้องกันการเข้าถึงส่วนที่มีไฟฟ้า
กำลังไฟฟ้าเข้าและกระแสไฟฟ้า
การเกิดความร้อน
กระแสไฟฟ้ารั่วและความทนไฟฟ้าที่อุณหภูมิทำงาน
แรงดันไฟฟ้าเกินชั่วครู่
ความต้านทานต่อความชื้น
กระแสไฟฟ้ารั่วและความทนไฟฟ้า
การป้องกันโหลดเกินของหม้อแปลงไฟฟ้าและวงจรไฟฟ้าที่เกี่ยวข้อง
ความทนทาน
การทำงานผิดปกติ
เสถียรภาพและอันตรายทางกล
ความแข็งแรงทางกล
การสร้าง
การเดินสายไฟฟ้าภายใน
ส่วนประกอบ
การต่อกับแหล่งจ่ายไฟฟ้าและสายอ่อนภายนอก
ขั้วต่อสายสำหรับตัวนำภายนอก
การเตรียมการต่อลงดิน
หมุดเกลียวและจุดต่อ
ระยะห่างในอากาศ ระยะห่างตามผิวฉนวน และฉนวนตัน
ความทนความร้อนและไฟ
ความต้านทานการเป็นสนิม
การแผ่รังสี ความเป็นพิษ และอันตรายที่คล้ายกัน
การยื่นขอใบอนุญาต
ผู้ทำ และผู้นำเข้าเพื่อจำหน่ายผลิตภัณฑ์ดังกล่าวข้างต้น ต้องยื่นคำขอรับใบอนุญาตทำ และนำเข้ามาเพื่อจำหน่ายผลิตภัณฑ์
ต่อ สมอ.
หลักเกณฑ์ในการอนุญาต
การอนุญาตให้ทำหรือนำเข้าผลิตภัณฑ์ดังกล่าวจะพิจารณาจากขีดความสามารถของโรงงานในการทำผลิตภัณฑ์ให้เป็นไป
ตามที่ มอก. กำหนด และขีดความสามารถในการควบคุมดูแลให้ผลิตภัณฑ์เป็นไปตาม มอก. โดยสม่ำเสมอ ดังนี้
การประเมินระบบการควบคุมคุณภาพของโรงงาน
ผู้ขอรับใบอนุญาตต้องจัดให้โรงงานที่ขอรับใบอนุญาต หรือโรงงานผู้ผลิตผลิตภัณฑ์ที่ขอรับใบอนุญาตต้องมีระบบ
การควบคุมคุณภาพผลิตภัณฑ์ในเรื่องต่อไปนี้อย่างน้อย
การควบคุมวัตถุดิบ
การควบคุมระหว่างการผลิต
การควบคุมผลิตภัณฑ์สำเร็จรูป
เครื่องจักรที่ใช้ในการผลิต
เครื่องตรวจ วัด และทดสอบ
ข้อมูลจากกรมพัฒนาฝีมือแรงงาน
| 
:: วันที่ลงประกาศ 2012-05-27 13:54:59 IP : 182.52.33.163